Bonbon

 SINUMBONG NG MGA KAPITBAHAY SA DSWD ANG ISANG NANAY DAHIL ARAW-ARAW NIYANG SINISIGAWAN AT PINIPILIT MAG-ARAL MAGLUTO, MAGLABA, AT MAG-BUDGET ANG 7-YEAR-OLD NIYANG ANAK HANGGANG MADALING ARAW. BAWAL ANG LARUAN, PURO TRABAHO. PERO NAPALUHOD ANG SOCIAL WORKER NANG MAKITA ANG MEDICAL RECORD NG NANAY

Alas-dos ng madaling araw. Rinig sa buong barangay ang sigaw ni Elena.

"Bonbon! Ilang beses ko bang sasabihin sa'yo?! Huwag mong iiwan ang sinaing! Masusunog 'yan!" sigaw ni Elena.

Rinig din ang iyak ng 7-anyos na si Bonbon.

"Mama... antok na po ako... masakit na po ang kamay ko sa pagkukula..." iyak ng bata.

"Tumayo ka dyan! Magbanlaw ka! Paano kung wala ako?! Sinong maglalaba ng brief mo?! Tatanda kang dugyot?!"

Galit na galit ang mga kapitbahay.

"Sobra na talaga 'yang si Elena," bulong ni Aling Marites. "Walang awa sa anak. Halimaw! Hindi pinatutulog ang bata. Pinaglalaba, pinagluluto, tapos tinuturuan pa mag-budget ng kuryente sa gabi. Bawal maglaro! Tatawag na ako ng DSWD bukas!"

Kinabukasan, dumating si Miss Reyes, isang Social Worker, kasama ang mga Tanod.

Pagpasok nila sa maliit na bahay, naabutan nila si Elena na pinagagalitan na naman si Bonbon habang namamalantsa ang bata. Nanginginig ang kamay ng bata sa bigat ng plantsa.

"Mrs. Elena Cruz!" sita ni Miss Reyes. "Itigil niyo 'yan! May report kami ng Child Abuse. Sobra naman yata ang ginagawa niyo sa anak niyo! 7 years old pa lang 'yan, ginagawa niyo nang katulong!"

Namumutla si Elena. Payat na payat ito at malalim ang mata. Nakahawak siya sa ulo niya na parang laging masakit.

"Huwag niyo kaming pakialaman," matigas na sabi ni Elena. "Disiplina lang ito."

"Disiplina?!" sigaw ni Miss Reyes. "Alas-dos ng madaling araw, naglalaba?! Ang bata, dapat naglalaro! Dapat nag-aaral! Kukunin namin si Bonbon. Hindi ligtas ang bata sa poder niyo. Unfit mother kayo!"

Hinawakan ni Miss Reyes si Bonbon para isama.

"Huwag po!" iyak ni Bonbon, yumakap sa binti ng nanay niya. "Huwag niyo po kunin si Mama! Magaling na po ako magluto! Hindi na po ako susunog ng kanin! Mama, sorry na po!"

Tinulak ni Elena si Miss Reyes palayo. Pero dahil sa pwersa, biglang nawalan ng balanse si Elena.

Bumagsak siya sa sahig. Namimilipit sa sakit ng ulo.

"Aray... ang sakit..." daing ni Elena.

Nahulog mula sa hawak niyang folder ang ilang papel.

Pinulot ito ni Miss Reyes. Akala niya listahan ng utos sa bata.

Pero nanlaki ang mata ng Social Worker nang mabasa niya ang laman.

MEDICAL CERTIFICATE

Patient: Elena Cruz

Diagnosis: Glioblastoma Multiforme (Brain Tumor) - STAGE 4

Prognosis: 3-4 Weeks to live.

Napatingin si Miss Reyes kay Elena na ngayon ay inaalalayan ni Bonbon.

"Ma? Okay ka lang Ma? Kukuha ako ng tubig at gamot, alam ko na kung saan nakalagay!" mabilis na kilos ni Bonbon. Sanay na sanay na ito.

Napaluhod si Miss Reyes sa tabi ni Elena. Nanginginig ang kamay niyang hawak ang medical record.

"Misis..." bulong ni Miss Reyes, tumutulo ang luha. "May... may taning na ang buhay niyo?"

Tumango si Elena habang umiiyak.

"Isang buwan..." garalgal na sabi ni Elena. "Isang buwan na lang ang mayroon ako, Miss Reyes. Wala kaming kamag-anak. Walang tatay si Bonbon. Walang kukuha sa kanya."

Hinawakan ni Elena ang kamay ng Social Worker.

"Kaya ko siya 'tinotorture'... kaya ko siya pinapahirapan... dahil kailangan niyang matutong mabuhay mag-isa bago ako mamatay."

Humagulgol si Elena.

"Masakit sa akin, Miss Reyes! Sobrang sakit na makita ang anak kong nahihirapan imbes na naglalaro! Durog na durog ang puso ko tuwing umiiyak siya sa antok! Pero mas hindi ko kakayanin na mamatay akong iiwan siyang walang alam! Pag nawala ako bukas, sinong magsasaing para sa kanya? Sinong maglalaba? Sinong magsasabi sa kanya kung paano pagkasyahin ang barya?"

Tumingin si Elena kay Bonbon na nag-aabot ng tubig.

"Naging halimaw ako sa paningin niya... para maging Survivor siya pag wala na ako."

Natahimik ang buong bahay. Ang mga kapitbahay na nakiki-usyoso sa bintana ay nag-iyakan. Si Aling Marites na nag-report ay napaupo sa hiya.

Niyakap ni Miss Reyes si Elena.

"Sorry po... sorry po hindi ko alam..." iyak ng Social Worker. "Napakadakila niyo po..."

Lumapit si Bonbon. "Ma? Bakit kayo umiiyak? Diba sabi mo Bawal Umiyak, Bawal Mahina?"

Pinunasan ni Elena ang luha ng anak. Nginitian niya ito—sa wakas, isang malambing na ngiti.

"Anak... graduate ka na. Ang galing-galing mo na. Marunong ka na sa lahat. Pwede ka nang maglaro bukas."

"Talaga Ma?" tuwang-tuwa na tanong ni Bonbon.

"Oo anak. Kasi... handa ka na."

Sa natitirang mga araw ni Elena, tinulungan siya ng DSWD at ng mga kapitbahay. Hindi kinuha si Bonbon. Hinayaan nilang magkasama ang mag-ina hanggang sa huling hininga.

At nang mailibing si Elena, nakita ng lahat si Bonbon—7 years old, nakatayo sa harap ng puntod. Hindi gusgusin. Malinis ang damit na siya mismo ang namalantsa. Busog dahil siya ang nagsaing. At matapang na humaharap sa mundo, dala ang training ng isang inang ibinigay ang huling lakas para masiguradong hindi maliligaw ang anak kahit wala na siya.

---

Isang buwan ang lumipas mula nang mailibing si Elena.

Tahimik ang bahay, pero hindi ito napabayaan.

Araw-araw, gumigising si Bonbon nang mag-isa. Nagsasaing. Nagwawalis. Naglalaba ng sariling damit—eksakto kung paano itinuro ng nanay niya.

Pero tuwing gabi, bago matulog, nauupo siya sa gilid ng kama at kinakausap ang hangin.

“Ma… tama po ba ‘yung budget ko ngayon?” bulong niya.

“Ma… hindi po nasunog ang kanin.”

Isang araw, bumalik si Miss Reyes dala ang ilang papeles. May pamilyang handang mag-alaga kay Bonbon—maayos, mabait, may kaya.

“Bonbon,” mahinahong sabi ni Miss Reyes, “gusto ka nilang ampunin.”

Ngumiti ang bata. Hindi malungkot. Hindi rin takot.

“Pwede po,” sagot niya. “Pero pwede po bang dalhin ko ang apron ni Mama?”

Napaiyak si Miss Reyes.

Sa bagong bahay, unang gabi pa lang, nagtaka ang bagong ina.

“Bonbon, hindi mo kailangang maglaba ngayon. Bata ka.”

Umiling ang bata.

“Okay lang po. Sabi ni Mama, ang marunong sa gawaing-bahay… hindi naliligaw kahit saan mapunta.”

At sa maliit na kwarto, habang yakap ang lumang apron, mahina niyang ibinulong:

“Ma… buhay po ako. Nakaya ko.”