Tatay Lando

MINURA AT SINIGAWAN NG PASAHERO ANG TRICYCLE DRIVER DAHIL SA SOBRANG BAGAL NITONG MAGPATAKBO, PERO NANLUMO SIYA NANG MALAMAN ANG DAHILAN 

Aligaga si Raffy. Late na siya sa kanyang board meeting. Kaka-promote lang niya bilang Manager at ayaw niyang masira ang record niya.

Sa kamalas-malasan, nasiraan ang kotse niya sa gitna ng daan. Napilitan siyang mag-commute. Pumara siya ng tricycle.

"Manong! Sa may Plaza Building! Bilisan mo, nagmamadali ako!" sigaw ni Raffy habang sumasakay sa likod ng driver dahil masikip sa loob ng sidecar.

Ang driver ay si Tatay Lando, nasa 60 anyos na, puti na ang buhok at nanginginig na ang mga kamay sa manibela.

"S-Sige po, Sir," mahinang sagot ni Tatay Lando.

Umandar ang tricycle. Pero sa inis ni Raffy, usad-pagong ang takbo nito.

Napaka-bagal. Bawat hump, halos huminto si Tatay Lando. Bawat maliit na lubak, iniilagan niya nang dahan-dahan. Parang nagdadala ng babasaging kristal.

Tumingin si Raffy sa relo niya. 15 minutes na lang, late na siya!

"Manong! Ano ba?!" sigaw ni Raffy mula sa likod. "Ang bagal naman! Late na nga ako eh! Pwede bang paki-bombahan 'yang motor mo?!"

"Pasensya na po, Sir... dahan-dahan lang po tayo," sagot ni Tatay Lando, hindi lumilingon.

Lalong nag-init ang ulo ni Raffy. Ang mga kotseng nasa likod nila ay bumubusina na.

BEEP! BEEP!

"Naririnig mo 'yun?!" bulyaw ni Raffy. "Perwisyo ka sa kalsada! Kung hindi ka marunong mag-drive, huwag kang pumasada! Bobo ka ba?!"

Hindi sumagot si Tatay Lando. Tuloy pa rin siya sa pagmamaneho nang sobrang bagal. Naka-focus lang ang mata niya sa kalsada, takot na takot gumewang.

Sa sobrang galit, pinalo ni Raffy ang bubong ng tricycle.

BLAG!

"HINTO! ITIGIL MO!" sigaw ni Raffy. "Bababa na ako! Wala kang kwentang driver! Anak ng... nagmamadali ang tao eh! Sayang ang binayad ko sa'yo!"

Huminto si Tatay Lando sa gilid. Yumuko ito.

Bumaba si Raffy, handang-handa nang murahin ang matanda bago lumipat ng ibang sasakyan.

"Hoy Tanda!" duro ni Raffy. "Alam mo ba kung sino ako?! Manager ako! Ang oras ko mahalaga! Eh ikaw? Tricycle driver ka lang na ubod ng bagal! Tanga ka ba?!"

Humarap si Tatay Lando. May luha sa mga mata nito.

"Sir... patawad po... kahit murahin niyo po ako, tatanggapin ko. Pero hindi ko po pwedeng bilisan."

"At bakit?! Ano bang arte 'yan?!"

Dahan-dahang hinawi ni Tatay Lando ang kurtina o trapal ng sidecar.

Sumilip si Raffy. Nanigas siya sa kinatatayuan niya. Nanlamig ang buong katawan niya.

Sa loob ng masikip na sidecar, may nakahigang isang batang babae, siguro nasa 7 taong gulang. Maputla, payat, at natutulog.

Pero ang nakakuha ng atensyon ni Raffy ay ang tiyan ng bata. May fresh na tahi ito na may gauze at tape. May nakasabit ding maliit na dextrose sa bakal ng tricycle.

"Ang apo ko po..." garalgal na paliwanag ni Tatay Lando. "Kaka-opera lang po sa kanya sa apendiks kaninang madaling araw. Wala po kaming pambayad sa ambulansya o taxi pauwi. Tricycle ko lang po ang meron kami."

Hinaplos ni Tatay Lando ang buhok ng apo niya.

"Kaya po hindi ko pwedeng bilisan, Sir. Bawal po siyang matagtag. Kapag dumaan po kami sa lubak nang mabilis, baka bumuka ang tahi niya. Masasaktan po ang apo ko. Mas okay na pong murahin niyo ako, huwag lang pong masaktan ang bata."

Natahimik si Raffy. Ang galit niya kanina ay parang bula na naglaho at napalitan ng matinding konsensya.

Ang inakala niyang "katangahan" ay labis na pag-iingat at pagmamahal pala ng isang lolo.

Napaluha si Raffy. Tinignan niya ang sarili niya—naka-suit, manager, mayaman—pero sa oras na iyon, pakiramdam niya ay siya ang pinakamababang tao sa mundo.

"T-Tay..." utal ni Raffy. "Sorry... Sorry po..."

Kinuha ni Raffy ang wallet niya. Hindi siya umalis.

"Tay, pasensya na po sa nasabi ko. Heto po..."

Inilabas ni Raffy ang lahat ng laman ng wallet niya—halos limang libong piso. "Tulong ko na po para sa gamot niya. At Tay..."

Tinawagan ni Raffy ang opisina niya. "Hello? Cancel my meeting. May emergency ako."

Binaba niya ang telepono at tumingin kay Tatay Lando.

"Huwag na kayong mag-tricycle pauwi. Mainit at maalikabok."

Pumara si Raffy ng isang aircon na Taxi.

"Sakay na po kayo, Tay. Buhatin natin siya. Ako na po magbabayad hanggang sa bahay niyo para komportable ang apo niyo."

Sa araw na iyon, na-late si Raffy sa trabaho, pero natutunan niya ang pinakamahalagang leksyon na hindi itinuturo sa opisina: Na bago tayo magalit at manghusga, alamin muna natin ang bigat na dinadala ng ibang tao—dahil baka ang "kabagalan" nila ay ang tanging paraan nila para protektahan ang mga mahal nila sa buhay.

---

Pagdating nila sa bahay ni Tatay Lando, dinala agad nila ang bata sa loob. Humarap sa kanila ang ina ng bata, nagulat sa malaking tulong ni Raffy.

"Sir Raffy... hindi po namin alam paano pasasalamatan kayo," bulong ng ina habang hawak ang kamay ng anak.

Ngumingiti si Raffy, bahagyang naiiyak pa rin.

"Huwag na po. Ang mahalaga, gumaling siya," sabi niya. "Pero, kung pwede, gusto ko rin makatulong sa mga gastusin sa rehab at gamot niya."

Mula sa araw na iyon, naging malapit si Raffy sa pamilya ni Tatay Lando. Madalas siyang bumisita, nagdadala ng pagkain at gamot para sa bata. Ang simpleng galit sa tricycle driver ay nauwi sa matinding pagkakaibigan at pagmamalasakit.

Natutunan ni Raffy na minsan, ang tunay na tagumpay ay hindi nasusukat sa oras o posisyon sa opisina—kung hindi sa puso at sa kabutihan na naibabahagi natin sa iba.