Sa bawat eleksyon, hindi tunay na pagpili ang ibinibigay sa atin kundi paulit-ulit na apelyido. Sa halip na kompetisyon ng ideya, nagiging pag-ikot ng pwesto sa loob ng pamilya. Anak ang papalit sa ama, asawa sa asawa, kapatid sa kapatid. At sa ganitong sistema, ang politika ay hindi na paglilingkod. Nagiging pagmamay-ari.
Kapag iisang pamilya ang hawak ang kapitolyo, city hall, kongreso, at pati mga posisyong dapat sana’y independyente, nawawala ang unang pundasyon ng demokrasya: ang checks and balances.
Paano sisitahin ang mayor kung kapatid niya ang congressman?
Paano iimbestigahan ang governor kung pinsan ang nakaupo sa oversight committee?
Paano tatayo ang whistleblower kung buong burukrasya ay kontrolado ng magkakamag-anak?
Walang magba-balance. Walang magche-check. Ang pamilya ang nagiging batas.
Kaya hindi lumalago ang bansa. Dahil ang kapangyarihan, imbes na iniikot sa mga may kakayahan, ay umiikot lang sa mga may apelyido.
Tingnan ang flood control projects. Hindi ito opinyon. Ito ay taon-taong nakaulat sa budget at COA findings na repetitive ang contractors, repetitive ang projects, at repetitive ang deficiencies. Pero paulit-ulit din ang baha. Hindi dahil kulang ang pera. Kundi dahil hindi umiikot ang pananagutan. Kapag pare-parehong pamilya ang nag-aapruba, nagko-kontrata, at nagtatanggol sa isa’t isa, nawawala ang independyenteng mata na dapat nagbabantay.
Checks and balances ang nawawala; hindi pera ang problema.
Habang tayo ang nagbabayad ng buwis, sila ang nag-iiwan ng apelyido.
Habang tayo ang nakalubog sa baha, sila ang nakalubog sa yaman.
Habang tayo ang nakapila sa pampublikong ospital, sila ang may private doctors.
Habang tayo ang nagsisikap, sila ang nagma-mapa ng puwesto para sa susunod na kamag-anak.
Hindi ito hyperbole.
Ito ang eksaktong dahilan kung bakit ang Konstitusyon mismo, Artikulo II, Seksyon 26, ay nag-atas ng pagbabawal sa political dynasties. At malinaw rin na hanggang ngayon walang enabling law dahil ang magpapasa nito ay karamihan mula rin sa mga pamilyang tatamaan ng batas. Isang structural conflict of interest na matagal nang pinupuna ng policy experts at civil society.
Kaya hindi totoo na “wala namang masama sa dynasty basta magaling.”
Ang tunay na tanong ay: Sino ang magbabantay kapag pamilya ang nakaupo sa magkakaugnay na posisyon?
Ang sagot: Wala.
At kapag walang nagbabantay, lumalaki ang tsansa ng korapsyon at pang-aabuso. Hindi dahil masama ang dugo, kundi dahil masama ang sistema.
Kung mananatili tayong tahimik, uulit ang parehong kuwento sa susunod na henerasyon.
Ang mga anak natin ang magbabayad ng buwis habang iilang pamilya ang magpapangalan sa proyekto.
Sila ang maghihintay sa ulan na hindi umaagos sa tamang kanal.
Sila ang mamumuhay sa bansang pinigil ng iilang apelyido na ayaw bumitaw.
Panahon na para sabihin ang matagal na nating alam pero bihira nating banggitin:
Hindi pamilya ang may-ari ng Pilipinas.
Hindi pwesto ang pamana.
At hindi dugo ang batayan ng paglilingkod.
Kung mahal natin ang bayan, kailangan nating putulin ang tanikalang humahawak sa demokrasya.
Tama na ang dinastiyang pumipigil sa checks and balances.
Tama na ang pulitikang naging negosyo ng iilan.
Tama na ang pagmamay-ari sa kapangyarihang dapat ay atin.
Ang Pilipinas ay hindi ari-arian. Hindi lupaing minana.
Ito ay bansa na binubuhay araw-araw ng ordinaryong Pilipinong nagbabayad ng buwis, lumalaban sa baha, pumipila sa ospital, kumakayod sa trabaho, at umaasang may mas magandang bukas.
Kung tunay nating mahal ang bayan, dapat malinaw:
Hindi pangalan ang dapat maghari.
Tayo ang dapat maghari.
At panahon na para ang mamamayan, hindi ang mga dinastiya, ang magtakda ng kinabukasan ng Pilipinas.
No comments:
Post a Comment